"Co dla jednego jest pokarmem jest trucizną dla drugiego"
Lukrecjusz
Czy wiesz, że to co jemy w znacznym stopniu wpływa na nasze zdrowie i samopoczucie?
Alergia pokarmowa, czyli niewłaściwa reakcja układu immunologicznego na spożywane pokarmy dotyka zarówno dorosłych jak i dzieci. Objawy tej choroby są bardzo zróżnicowane.
Jeśli reakcja organizmu na spożywany pokarm jest szybka, dotyczy najczęściej skóry i śluzówek (wysypka, obrzęk, atopowe zapalenie skóry) a także przewodu pokarmowego (biegunka, bóle brzucha, zaparcia) wówczas mówimy o alergii pokarmowej typu I (IgE-zależnej).
Jeśli natomiast widzimy zależność pomiędzy spożywanym pokarmem a złym samopoczuciem czy pojawieniem się problemów zdrowotnych, nie potrafimy wskazać pokarmów odpowiedzialnych za to, a dodatkowo wykonane testy na alergię IgE-zależną dają negatywne wyniki, wówczas możemy mieć do czynienia z alergią pokarmową typu III (IgG-zależną).
U osób cierpiących na alergię pokarmową typu I, układ immunologiczny traktuje neutralne związki – pyłki, pokarmy, roztocza (tzw. alergeny) – jako drobnoustroje patogenne i w konsekwencji uruchamia mechanizmy służące do ich eliminacji. Wiąże się to z wytwarzaniem przeciwciał typu IgE, które pobudzają komórki do wydzielania histaminy – substancji będącej mediatorem procesów zapalnych.
Odpowiedzią organizmu na obecność alergenu jest chroniczny stan zapalny. Podczas gdy w przypadku infekcji stan zapalny jest niezbędny dla pokonania choroby, o tyle w przypadku alergii IgE-zależnej skutkuje pojawieniem się chronicznych dolegliwości o zróżnicowanym stopniu nasilenia takich jak kaszel czy katar alergiczny, łzawienie aż po wstrząs anafilaktyczny, będący stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Niepożądane objawy pojawiają się prawie natychmiast po kontakcie z alergenem (np. po spożyciu alergizującego pokarmu), dlatego identyfikacja szkodliwej substancji jest stosunkowo łatwa. Stosowana dieta eliminacyjna, polegająca na unikaniu pokarmów uczulających, przyczynia się do ustąpienia objawów alergii na wiele lat.
Alergia pokarmowa typu III IgG-zależna rozwija się w następstwie zwiększenia przepuszczalności jelita. Prawidłowo funkcjonująca bariera jelitowa działa na zasadzie filtra, przepuszczając do krwi tylko odpowiednio złożone cząstki pokarmu. W wyniku uszkodzenia bariery, niestrawione w pełni składniki pokarmowe, przenikają przez ścianę jelita do krwi i są rozpoznawane jako elementy obce dla organizmu (antygeny). Niegroźna dla organizmu cząstka pokarmowa, nie posiadająca właściwości infekcyjnych, zostaje potraktowana przez układ odpornościowy organizmu podobnie jak wirus, czy bakteria. Dochodzi wtedy do aktywacji immunologicznej, której celem jest „wyeliminowanie” intruza. Układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które wiążą się z antygenami (białka dostarczone z pokarmem). Następnie rozpoczyna się „wojna”, której celem jest usunięcie antygenów z krwi. Niestety w tym przypadku nie dochodzi do całkowitej eliminacji wroga, bowiem ten, dostarczany jest z każdą, kolejną porcją posiłku. Permanentnie zwiększona przepuszczalność jelita prowadzi do stałego nasilania się objawów alergii pokarmowej typu III, której towarzyszy jednoczesny wzrost ilości przeciwciał typu IgG przeciw tym składnikom pokarmowym. Antygen pokarmowy i przeciwciało, połączone w kompleksy immunologiczne, krążą po całym ustroju i mogą osadzić się w narządach i tkankach. W konsekwencji następuje rozwój i podtrzymanie stanu zapalnego w organizmie, który w zależności od lokalizacji może manifestować się różnymi objawami.
Alergia typu III dotyka niemal 50% społeczeństw krajów wysokorozwiniętych i uważana jest za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Może wystąpić u osób w każdym wieku, także u dzieci i niemowląt. Dodatkowo istnieje ryzyko przekazania alergii IgG- zależnej przez matkę (zarówno i w czasie ciąży, jak i w czasie karmienia piersią).
Czynniki uszkadzające barierę jelitową:
- leki (zwłaszcza antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwgrzybiczne),
- zakażenia wirusowe i bakteryjne,
- niewłaściwe odżywianie,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- stres fizyczny i psychiczny,
- zanieczyszczenie środowiska,
- inne.
Wskazania do wykonania badania w kierunku alergii pokarmowej IgG-zależnej:
Badanie może wykonać każda osoba w ramach profilaktyki prozdrowotnej. Szczególnie ważne jest wykonanie badania przez osoby z przewlekłymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego (zaparcia, biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, zespół jelita nadwrażliwego, mdłości, uczucie pełności w nadbrzuszu, odbijanie), problemami skórnymi (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, suchość i świąd skóry, wysypki, trądzik) oraz cierpiące na nawracające migreny, uczucie chronicznego zmęczenia (trudności z porannym wstawaniem, zmęczenie nieadekwatne do wykonanej pracy).
Alergia IgG-zależna szczególnie często występuje u pacjentów z chorobami reumatycznymi i zwyrodnieniowymi stawów, nadwagą i otyłością, nadciśnieniem i cukrzycą typu II. Jest ona diagnozowana także w depresji, nadaktywności, zaburzeniach nastroju, zaburzeniach ze spektrum autyzmu (ASD) i ADHD.
Opisywana alergia może być także jedną z przyczyn niepłodności.
Nietolerancja pokarmowa jest terminem, który odnosi się do niepożądanych reakcji po spożyciu pokarmu, które przebiegają bez podłoża immunologicznego. Czyli w odpowiedzi na spożyty pokarm nie bierze udziału układ odpornościowy.
Najczęściej spotykamy nietolerancję:
♦ laktozy (cukier mleczny)
♦ fruktozy (cukier występujący w owocach)
♦ histaminy (amina biogenna występując w wielu produktach żywnościowych, między innymi truskawkach, orzechach, żółtym serze)
Z nietolerancją pokarmową mamy do czynienia w przypadku niedoboru enzymów odpowiedzialnych za trawienie, czyli rozkładanie cząsteczek pokarmów. Brak enzymów może być wrodzony (nietolerancja laktozy rozpoznawana u dzieci) lub nabyty (nietolerancja laktozy nabyta na przykład na skutek zaburzeń mikroflory jelit).
W przypadku nietolerancji pokarmowych najczęściej zaleca się stosowanie diety eliminacyjnej (unikanie mleka w przypadku nietolerancji laktozy) lub podawanie enzymów, które dokonają procesu rozłożenia danego produktu (np. w przypadku nietolerancji histaminy podawanie enzymu DAO).
